Efektywne uczenie się to umiejętność kluczowa dla wyników osiąganych przez dzieci i młodzież w szkole. Tymczasem wiele uczennic i uczniów popełnia na tej płaszczyźnie istotne błędy mogące nawet znacznie zmniejszać efektywność procesu uczenia się; często nie znają też pomocnych w zdobywaniu wiedzy i umiejętności metod i technik.
METODY UŁATWIAJCIE ZAPAMIĘTYWANIE MATERIAŁU PAMIĘCIOWEGO (część 1)
1. Postaraj się jak najlepiej zrozumieć materiał, którego się uczysz. To, co zrozumiesz, dużo łatwiej będzie Ci zapamiętać. Dotyczy to zarówno praw fizycznych, zasad i definicji matematycznych, zdarzeń historycznych, a nawet zasad gramatyki czy faktów przyrodniczych.
Np. dużo łatwiej będzie Ci zapamiętać przebieg jakichś wydarzeń historycznych, kiedy zrozumiesz zachodzące między nimi związki przyczynowo-skutkowe, niż jeśli tylko wyuczysz się ich na pamięć. Podobnie z definicjami – postaraj się je zrozumieć, a dopiero później zapamiętać. Spróbuj szukać logiki we wszystkim, czego się uczysz. Jeśli nie jesteś w stanie, możesz poszukać pomocy (nauczyciela, rodzica, koleżanki/kolegi czy dowolnej innej osoby, która rozumie dany temat i potrafi go wytłumaczyć). Dopiero kiedy zrozumienie jakiegoś tematu jest zbyt trudne bądź niemożliwe, sięgnij po techniki ułatwiające „mechaniczne” zapamiętywanie (podczas nauki słówek z obcego języka lub dowolnych innych faktów, które musisz po prostu zapamiętać, np. nazw geograficznych).
2. Postaw na skuteczne metody nauki pamięciowej. Np. niezbyt skuteczne jest wielokrotne czytanie tego samego tekstu (np. notatki, rozdziału w książce, listy dat czy słówek do zapamiętania). Najskuteczniejsze są te metody, w których musimy każdorazowo przypomnieć sobie dany materiał, bo właśnie w tym momencie, kiedy go sobie przypominamy, zachodzi najsilniej mechanizm utrwalania informacji (wynika to z badań nad uczeniem się, a zjawisko to jest nazywane efektem testowania – za każdym razem, kiedy testujemy naszą wiedzę, próbując ją sobie przypomnieć lub wykorzystać ją do rozwiązania zadania, lepiej się ona utrwala). Warto zatem:
- głośno opowiadać (wyjaśniać) to, czego się uczysz – możesz zrobić „wykład” rodzicom lub rodzeństwu, ale wystarczy również, jeśli spróbujesz „wyjaśnić” dane zagadnienie swojemu psu lub ulubionemu pluszakowi. Możesz też wyobrazić sobie, że jesteś nauczycielką lub nauczycielem i masz za zadanie wytłumaczyć dany temat w klasie. Dzięki temu lepiej zrozumiesz i zapamiętasz materiał,
- robić z pamięci notatki, rysunki czy wykresy – to również pozwala utrwalić materiał, pogłębia jego zrozumienie (poprawia jego organizację w umyśle), a także ocenić, co już dobrze umiemy, a co trzeba jeszcze powtórzyć,
- próbować samodzielnie rozwiązywać zadania i ćwiczenia kontrolne,
- stosować tzw. fiszki,
Fiszki – jak je stosować?
Instrukcja: Do tej metody potrzebne są:
- odpowiednia liczba małych karteczek, które zmienią się w fiszki (można pociąć duże kartki lub kupić gotowe bloczki, również w różnych kolorach),
- długopis,
- ewentualnie kilka małych pudełek/przegródek/słoików, do których można następnie wkładać fiszki – jednak nie są one niezbędne (są dla wygody).
Przygotowanie fiszek: Po jednej stronie karteczki wpisuje się pytanie, a po drugiej prawidłową odpowiedź, np.:
- z jednej strony data historyczna, z drugiej – wydarzenie,
- z jednej strony słówko po polsku, z drugiej – w języku obcym,
- z jednej strony termin naukowy, z drugiej – jego znaczenie (definicja),
- z jednej strony nazwa państwa, z drugiej – nazwa stolicy itd.
Następnie:
- pomieszaj fiszki i ułóż je (w pudełku lub po prostu na stosiku) odpowiedzią do spodu,
- wyciągaj kolejno fiszki, czytaj pytanie i staraj się na nie odpowiedzieć, bez sprawdzania odpowiedzi,
- dopiero po podjęciu tej próby odwróć fiszkę i przeczytaj odpowiedź (aby ją sprawdzić i zapamiętać),
- obserwuj, na które pytania trudno Ci odpowiedzieć, a na które łatwo (czyli które lepiej pamiętasz),
- stwórz sobie 3 stosiki lub pojemniczki na fiszki i opisz je np.: 1) „dobrze opanowane”, 2) „średnio opanowane”, 3) „jeszcze nie opanowane” lub „dobrze umiem”, „średnio umiem”, „jeszcze nie umiem”,
- jeśli odpowiedź na któreś z pytań przychodzi Ci już łatwo, przenieś tę fiszkę do pojemniczka „dobrze umiem”; jeśli trudno, to do „jeszcze nie umiem”, a jeśli pół na pół, to do „średnio umiem”,
- następnie najczęściej powtarzaj te fiszki, które sprawiają Ci największe trudności, trochę rzadziej te „średnie”, a najrzadziej łatwe (ale nie rezygnuj całkiem z ich powtarzania – żeby ich nie zapomnieć). Możesz np. 4 razy sięgnąć po fiszkę „trudną”, 2 razy po „średnią” i raz po „łatwą”, po czym znów 4 razy po „trudną” itd.,
- kiedy okaże się, że jakaś fiszka przeszła u Ciebie do innej kategorii (np. „trudna” do „średniej” – bo dzięki powtórkom nieco lepiej ją pamiętasz), przełóż ją do odpowiedniej przegródki,
- materiał będzie opanowany, kiedy wszystkie Twoje fiszki z danego zakresu trafią do przegródki „łatwe”. Wtedy też warto je czasem powtórzyć, ale nie musisz tego robić już tak często (możesz np. raz na kilka tygodni lub – nawet lepiej – codziennie po kilka).
Pedagodzy szkolni
Beata Wójcik / Monika Kotowicz
